Pembelajaran menulis Arab, baik di Madrasah atau di Pondok Pesantren, apalagi di lembaga pendidikan umum akhir-akhir ini sering terabaikan, karena bagi santri atau siswa Madrasah dianggap bisa dan biasa melakukannya dalam kegiatan pengajian kitab-kitab kuning setiap harinya di lembaganya, padahal menulis arab yang dikenal dengan materi AL IMLA', yang secara bahasa berarti "dekti" tidak mudah dipelajari, lebih-lebih bila harus mengikuti kaidah-kaidahnya yang baku. Sementara buku-buku atau kitab Imla' ini jarang ditemukan di toko-toko kitab di Indonesia.
Bagi santri Pesantren atau siswa-siswa alumni Madrasah di manapun berada, sangatlah tidak layak apabila tidak bisa menulis arab yang benar dan baik. Untuk itu, alangkah baiknya apabila materi Imla' juga di tambahkan dalam pembelajaran bahasa arab di lembaga-lembaga pendidikan Madrasah atau diajarkan dalam forum-forum khusus di luar sekolah formal. Untuk buku atau materi pembelajarannya, kebetulan beberapa tahun yang lalu, saya sendiri telah menyusunnya dalam bentuk buku kecil, kl. 38 halaman berbentuk prosa dan ada pula buku Nadzoman Imla' berbahasa Indonesia yang ditulis arab. Berikut, saya tuliskan sebagian teks materi Imla' yang berbentuk prosa tersebut:
Sedangkan yang berbentuk ndzoman berbahasa indonesia sebagai berikiut :
المبحث الــرابـع الـهـَمْــزَة فى طرف الألـف
Bagi santri Pesantren atau siswa-siswa alumni Madrasah di manapun berada, sangatlah tidak layak apabila tidak bisa menulis arab yang benar dan baik. Untuk itu, alangkah baiknya apabila materi Imla' juga di tambahkan dalam pembelajaran bahasa arab di lembaga-lembaga pendidikan Madrasah atau diajarkan dalam forum-forum khusus di luar sekolah formal. Untuk buku atau materi pembelajarannya, kebetulan beberapa tahun yang lalu, saya sendiri telah menyusunnya dalam bentuk buku kecil, kl. 38 halaman berbentuk prosa dan ada pula buku Nadzoman Imla' berbahasa Indonesia yang ditulis arab. Berikut, saya tuliskan sebagian teks materi Imla' yang berbentuk prosa tersebut:
HAMZAH
Penulisan
Hamzah berada di tiga tempat :
1.
Awal kalimat :
·
Jika Hamzah terletak di
awal kalimat, maka ditulis berbentuk Alif ‘Umdah (Mamduda), baik Hamzah
tersebut terdiri dari Hamzah Qotho’ atau Washol atau berharkat dlommah, fathah
atau kasroh, seperti :
اسم ،
أب ، أخ ، أخت ، أخوة، أم ، إمام ، أكرم ، إكرام ، اسكت.
2. Tengah kalimat :
·
Jika Hamzah terletak di
tengah-tengah kalimat, maka kadang-kadang ditulis berbentuk Alif, Wawu atau Ya’ tak bertitik. Kadang
ditulis menyendiri (mufrod), seperti :
الألف :
رَأْس ، سَأَل ، يتَأَلم ، تَأَسّف ، رَأَى
الواو
: لُؤْلؤْ، رُؤْية ، سمَاْؤُه ،
هواؤه ، يُؤْذى
الياء : سَئِمَ، هيْئَة،
رديْئَة ، مليْئَة ، مُسيْئَة
مفرد :
عبْءٌ، شيْءٌ، بطْءٌ ، ملْءٌ، بريْءٌ، مرْءُوس، رَءُوس ، رَءُوف.
3. Akhir kalimat :
·
Jika Hamzah terletak di
akhir kalimat, maka kadang-kadang ditulis secara menyendiri atau di atas huruf
yang sejenis atau bukan sejenis dengan huruf sebelumnya, umumnya huruf yang sejenis tersebut salah
satunya di buang dan di ganti dengan tasydid, seperti:
- بدأ، نبأ،
منشأ، أسوأ، احتبأ، نشأ، وملأ
- التبوُّء،
التهيُّء، التضوُّء،
- دعاء، مليء، جـزء،
رداءً، بدءَ، وضوء.
Hamzah yang tertulis di ujung atau di
pangkal huruf disebut Hamzah Mutathorrifah.
Hamzah Yang tertulis di tengah
huruf di atas huruf Ya’ yang tidak berttitik disebut Hamzah Mutawassithoh,
atau disebut juga dengan Hamzah Nabroh, (Baca materi pertemuan ke I )
Sedangkan Hamzah yang tertulis sejajar dengan huruf sebelumnya, disebut Hamzah Mutasatthiroh
(sejajar) / Mufrodah (menyendiri)
Cara menulis Hamzah.
1.
Hamzah di tulis di ujung Alif madudah / mad, jika harkat Hamzah-nya
sukun dan harkat sebelumnya Fathah, seperti :
رَأْس atau Hamzahnya
fathah dan harkat sebelumnya juga fathah, seperti : رَأَس، جزَأَ، بدَأَ، نبَأَ
2.
Hamzah ditulis diujung Wawu, jika Hamzah-nya berharkat fathah atau
sukun dan harkat huruf sebelumnya dlommah, seperti : أمرُؤ، مؤَلِّف، مُؤْمن atau Hamzah-nya dibaca dlommah dan harkat
sebelumnya dlommah atau fathah atau sukun, seperti : شُؤون، يَؤمّ، مرْؤوس. Sebagian
ahli menulis مرءوس tanpa Wawu, tapi disejajarkan (Mutsatthiroh)
3. Hamzah ditulis di atas huruf Ya’ tidak
bertitik disebut Nibroh, jika huruf sebelumnya berharkat kasroh atau
fathah, seperti : سئم، سئل، مئين، مائة، بئر، dalam hal ini sama sekali tidak boleh dibaca
sukun huruf sebelum Ya’ tak bertitik tersebut. Alif pada kalimat مائة
disebut Alif Ziyadah
(tambahan) yang ditulis hanya pada bilangan ratusan , yaitu : مائة،
ثُلُثمائة، أربعمائة، خمستمائة dan seterusnya, kecuali tatsniyah
dan jamak dan nisbah, Alif tersebut
tidak ditambahkan, seperti: مِئون، مِئات مِئوي مِئتان
4. Hamzah ditulis sejajar (Mutasatthiroh)
dengan huruf sebelumnya, karena tidak mungkin disambung dengan huruf sesudahnya, seperti : يقرءان، تفاءل،
تفاءل، كفاءة، جاءك جزأن، رداءان،
Rumus-Rumus :
1. Setiap
Hamzah yang berharkat dlommah dan harkat huruf sebelumnya bukan kasroh serta
huruf sesudahnya terdiri dari Wawu sukun, maka bentuk/tempat Hamzahnya dibuang
dan Hamzah tersebut ditulis sejajar (Mutasatthiroh) atau ditulis di atas
Ya’ yang tak bertitik (Nibroh), seperti :
رؤوس menjadi رءوس ، اقرؤون menjadi اقرءون ، مرؤوس menjadi مرءوس ، رؤوف menjadi رءوف ، كؤوس menjadi كئوس ، فؤوس menjadi فُئـوس
Kecuali sepuluh kalimat
berikut ini, Hamzah-nya tetap ditulis di atas Wawu, karena dikwatirkan ada
kekaburan arti, bila dibuang, walaupun ada juga yang ditulis tersendiri, namun
sangat jarang. yaitu :
سؤول ، شؤون ، صؤول ،
فؤول ، لؤوم، نؤوم، يَؤوب، بؤوس، يَؤول، قؤود.
2. Setiap Hamzah fathah yang
huruf sesudahnya terdiri dari mamdudah yang sejenis, maka salah satunya dibuang
dan diganti dengan tanda atau harkat Mad (
~ ) , seperti : مِرأاة menjadi ، مرآة قرأانmenjadiن قرآ, kecuali
bermakna tatsniyah, maka tidak dibuang.
Jika Sebelum Hamzah Alif,
maka ditulis menyendiri atau sejajar dengan huruf sebelumnya, seperti : جاءا
Sedangkan yang berbentuk ndzoman berbahasa indonesia sebagai berikiut :
المبحث الــرابـع الـهـَمْــزَة فى طرف الألـف
همـزة إيـتـوبـرادا دى تـيكا تمفـــات
|
دى أول تــغــة دان أخــريــا كـلـمـــة
|
|
أول كـاتـا بـربـنتـؤ ألــف عــمــــدة
|
جـــونــتـوه أب أم أخ
دان أخــوة
|
|
جيـكا همــزة تـرلـتـأدى تـغـة كاتــا
|
تـولـيسلـه دى أتـس ألف كـيتـاباجـا
|
|
جوكا حـروف واو يـاء تـاءبـرتـيـتئ
|
دان مفـــردة شيء هـيـئـة تــلأ لــؤ
|
|
جيكاهمـزة تـردافت دى أخـر كاتـا
|
كاداغ دى تـوليس ألف سجنس راتــا
|
|
مِثـال مَـنـشأ الـتّضــوء الــدعـــــاء
|
جــوكـا نــِداءٌ ورداء وجــــــــــزاء
|
|
جيكاهمـزة تــرتــوليس دى أوجــوغ حـروف
|
دى سبوتله دغن نـامامتطرّف
|
|
جـيكا همـزة أدا دى تــغـة كـلـمــة
|
سبوتـله متوسطة دان دى أيـغــات
|
|
جيكاهمزة تـردافت دى أتس يـاء
|
هنــدارِلــه دارى ممــبـرى تـيتـــــــئ
|
|
همـزة إيـتـو دى سبـوتـيـا الـنـَّـــبرة
|
حرف همزة يـغ دى تـوليس دى تغـة
|
|
نـحـو مِئــون مئـات قيـاسـكــنـــلـه
|
جـونـتـوه لاهـين سوداراكــو أمبـــلـّه
|
|
جيكاهمـزة سوكـون ستـلـه فــتحـة
|
تـوليسله دى أوجوغ ألـف طمأنـيـنـة
|
|
جـوكا فــتحـة بـعـد حـرْفِ صحيح
|
مســألـة ومـرأة ونــشـأة
|
|
المبحث الــخـامس الـهـَمْـــزَة فى طرف
الـواو
|
||
جيكاهمـزة سوكـون ستلـه ضمــة
|
تـوليسـلــه دى أوجـوغ واو كــرؤيــــة
|
|
أتــوفـتحـة ستلـه ضمـة دى بـاجـا
|
مـؤجـــل مـــؤول جـــونــتـوهـــــــيـا
|
|
جوكا هـمزة ضمة ستـلـه سـوكـون
|
يـلـؤم هــاؤمّ بـاجـا دغــن تــكـــــون
|
|
همـزة ضمة جاتـوه ستـلـه فـتـحــة
|
سبلوم دان سسوداهيافسطيكـنلـه
|
|
لـيـيـنـة أومـمدودةْ جـوكادى باجـا
|
يـمــلــؤه يــقـــرؤه جـــونــتـــوهــــيــا
|
|
أتـو همـزة ضمـة ستـلـه ضمــــــــــة
|
نـحــو شــؤُنٌ وفــؤُمْ تــولـيســـلـــه
|
|
أدا فـولا يـغ منولـيس دغـن شـؤونْ
|
ستلـه همـزة دى تمباه واو سوكـون
|
Yang mau download materi Imla' di atas, hubungi 082337390002
BalasHapus